Karadeniz’de süregelen çatışmaların ardından bölgedeki tansiyonu düşürmeye yönelik önemli bir diplomatik adım atıldı. Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da, ABD’nin yürüttüğü arabuluculuk görüşmeleri sonucunda hem Rusya hem de Ukrayna, Karadeniz’deki askeri faaliyetlerini sınırlama kararı aldı. Ancak dikkat çeken bir detay, tarafların bu anlaşmaları birbirlerinden bağımsız olarak imzalaması oldu.
Karadeniz’de Anlaşma
Üç gün süren görüşmelerde Rus ve Ukraynalı heyetler doğrudan temasa geçmezken, ABD her iki tarafla ayrı ayrı masa kurdu. Washington, anlaşmanın ticaret yollarının yeniden açılmasına katkı sağlayacağını belirtti. ABD Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından yapılan açıklamada, tarafların enerji altyapılarına yönelik saldırıların durdurulması konusunda da önlemler geliştirme taahhüdünde bulunduğu bildirildi.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ise anlaşmayı “olumlu bir başlangıç” olarak değerlendirerek, “Henüz erken ama doğru yoldayız” dedi. Zelenski ayrıca, daha önce Trump tarafından yapılan “barış görüşmelerine engel oluyorlar” eleştirilerine de bu adımla yanıt verdiklerini söyledi.
Rusya: Yaptırımlar Kalkmadan Uygulama Yok
Anlaşmanın duyurulmasının ardından Kremlin’den gelen açıklama ise ateşkese dair umutları gölgeledi. Moskova, Karadeniz’deki ateşkesin devreye girmesi için Rus tarım ve gübre sektörüne yönelik ekonomik yaptırımların kaldırılması gerektiğini duyurdu.
Rusya’nın şartları arasında, gıda ticaretinde görevli bankaların SWIFT sistemine yeniden dahil edilmesi ve tarım lojistiğine yönelik yaptırımların hafifletilmesi de yer aldı.
Trump, yaptırımların kaldırılmasıyla ilgili gelen sorulara “Her şeyi gözden geçiriyoruz” yanıtını verirken, Beyaz Saray Rusya’nın küresel gıda piyasalarına yeniden erişimini kolaylaştırmak üzere çalışacaklarını belirtti.
Ukrayna Tarafı Tetikte
Savunma Bakanı Rustem Umerov, Rus savaş gemilerinin Karadeniz’in belirli bölgesinin dışına çıkmasının tehdit olarak algılanacağını açıkladı. Bu durumda Ukrayna’nın askeri karşılık verme hakkını saklı tuttuğunu ifade etti.
Enerji Altyapıları Hedefte
Geçmişte defalarca ihlal edilen enerji tesislerine yönelik saldırı yasağı da gündemdeydi. Görüşmelerde tarafların bu konuda karşılıklı yükümlülükler üstleneceği ifade edildi. Ancak aynı gün içinde hem Rusya hem de Ukrayna karşılıklı saldırı iddialarında bulundu.
Kiev, Sumy kentinde bir Rus füze saldırısında 100’den fazla kişinin yaralandığını duyururken, Moskova ise Ukrayna’yı Rusya’nın sivil enerji altyapısını hedef almakla suçladı.
Tahıl Koridoruna Geri Dönüş Umudu
2022’de savaşın ilk dönemlerinde devreye alınan ve ardından iptal edilen Karadeniz Tahıl Koridoru anlaşmasının yeniden işlerlik kazanabileceği yorumları yapılıyor. Yeni ateşkesle birlikte tahıl, gübre ve diğer tarım ürünlerinin ihracatında canlanma yaşanması bekleniyor.
Ancak ateşkesin ne zaman yürürlüğe gireceği ve yaptırımların nasıl şekilleneceği henüz netlik kazanmadı.
